Những nguyên nhân hệ điều hành Vista thất bại nhanh chóng

Tại sao bất chấp nỗ lực của Microsoft, người dùng vẫn không mặn mà với Vista, thậm chí còn khẳng định hùng hồn HĐH này chỉ được vẻ ngoài, nhưng chậm chạp, khó dùng, kém tương thích, nặng nề?

1. Vista, HĐH... lạc loài?
Lý do XP bắt kịp, vượt qua và đẩy các HĐH tiền nhiệm vào dĩ vãng một phần nhờ khả năng tương thích ngược với toàn bộ phần mềm dành cho dòng Windows 9x, trong khi tận hưởng lợi thế ổn định của Windows NT. Có vẻ như quên mất bài học đó, Microsoft trình diện một Vita hoành tráng, hào nhoáng, "siêu" bảo mật, nhưng không thèm "chơi" với rất nhiều phần cứng lẫn phần mềm thương mại trên thị trường vào thời điểm ra mắt (1/2007). Tính tương thích quá kém khiến cả khách hàng doanh nghiệp lẫn người dùng cuối không giang tay đón nhận Vista. Microsoft rất tích cực sửa sai, nhưng đã quá muộn khi Vista được 2 năm tuổi và Windows 7 đang gần kề.

Vista kém tương thích một phần do Microsoft cố gắng "nhồi nhét" tăng cường bảo mật cho HĐH này, ví dụ như chức năng UAC (User Account Control) cực kì khó chịu, yêu cầu xác nhận mọi tác vụ dù nhỏ nhặt nhất như... đổi giờ hệ thống.

2. Vista chỉ là "kế hoạch B" của Microsoft
Khi ra mắt Windows XP, Microsoft ôm tham vọng thay đổi lối phát hành 3-4 năm một HĐH mới, thay vào đó là nâng cấp đều đặn. Đó là lý do HĐH này mang tên XP (experience -kinh nghiệm), thay vì theo truyền thống 95-98, 2000 như trước. Cụ thể hơn, hãng muốn người dùng đăng kí dịch vụ trả phí để nhận nâng cấp đều đặn & liên tục cho XP (HĐH lẫn bộ phần mềm văn phòng cùng tên), thay vì đợi vài năm mua một sản phẩm mới. Khi ngừng trả phí, XP cũng ngưng hoạt động trên máy người dùng - đó là lý do hệ điều hành này cần kích hoạt.

Nhưng kế hoạch không suôn sẻ như mong đợi, khiến Microsoft nhanh chóng từ bỏ kế hoạch vào cuối năm 2001. Hãng lại tiếp tục cho "ra lò" đều đặn các phiên bản Office mới theo chu kì 1 năm rưỡi, và Windows mới cứ 5-7 năm. Từ bỏ một ý tưởng tuyệt vời nhưng thực hiện dở tệ, Microsoft quay trở lại với mô hình sản xuất cũ "lạc hậu", và người dùng nhận lãnh hậu quả.. Windows Vista.

3. Vista quá chậm chạp
Cơ chế xử lý đồ hoạ mới của Vista giúp một vài phần mềm tăng tốc, nhưng lại khiến số còn lại... ì ạch hơn so với XP. Microsoft được xếp hạng nhất trong các hãng phần mềm có thói quen "nhồi nhét" vô số chức năng, tiện ích vô tích sự vào sản phẩm của mình, mà Vista là ví dụ điển hình. Vista dùng tổng cộng 50 triệu dòng code, trong khi XP chỉ có 35 triệu vào thời điểm ra mắt và lên tới 40 triệu sau hàng trăm bản cập nhật lẫn 3 bản Service Pack.

4. Windows XP... quá thành công
Vào ngày XP ra đời năm 2001, toàn thế giới có 600 triệu PC. 80% trong số đó sử dụng hệ điều hành Windows, với 65% dùng Windows 98/95 và 26% cho NT/2000. 7 năm sau, vào tháng 6/2008, toàn thế giới có 1,1 tỉ PC. Trên 70% số đó dùng Windows, có nghĩa gần 800 triệu đang chạy XP - hệ điều hành được tín nhiệm nhất mọi thời đại. Từng đó máy tính cài XP cũng đồng nghĩa với việc hệ điều hành này "ăn sâu bén rễ" vào hệ thống quản lý/quản trị của rất nhiều tổ chức doanh nghiệp từ nhỏ đến lớn - rất khó thuyết phục được những đối tượng này chuyển sang Vista nếu không có ưu điểm vượt trội.

Các laptop mini được chú ý nhiều gần đây cũng đóng vai trò lớn trong việc duy trì thị phần của Windows XP. Vista quá nặng nề không thể chạy trên các máy tính có cấu hình rút gọn này, và Linux vẫn còn gây nghi ngại với nhiều người.

5. Apple "bôi nhọ" Vista thành công
Nghệ thuật tiếp thị bậc thầy của Steve Mac đã vẽ nên hình ảnh một Vista đầy những lỗi, cực kì kém tương thích, phức tạp, trong khi tán tụng một Mac OS X đẹp mắt, sành điệu, không virus v.v.. "Con giun xéo mãi cũng quằn", Microsoft vừa phản đòn với chiến dịch 300 triệu đô khẳng định "I'm a PC" để bảo vệ danh dự dòng họ Windows. Có lẽ chiến dịch này sẽ vãn hồi niềm tin của người dùng với Microsoft và Windows nói chung, nhưng quá muộn để cứu Vista.

Kết luận
Thực tế, qua các số liệu thống kê của cả Microsoft lẫn hãng thứ 3, Vista không hẳn thất bại, thậm chí còn đang tăng trưởng mạnh hơn so với khi XP 2 năm tuổi. Nhưng rõ ràng, HĐH này không thành công rực rỡ như Microsoft kì vọng. Người dùng cuối có thể làm quen với Vista, nhưng khách hàng doanh nghiệp chẳng hề mặn mà. Có lẽ đã đến lúc Microsoft từ bỏ hẳn lối phát hành sản phẩm truyền thống để quay lại mô hình đóng phí sử dụng như hãng đã từng dự định khi XP ra mắt ?
Và trong tương lai, liệu Windows 7 có hoàn thiện hơn không, có thành công như Windows XP không, hay lại bước tiếp trên vết xe đổ của Vista, khi mà giám đốc điều hành Microsoft, Steve Ballmer khẳng định "Windows 7 là Vista, nhưng tốt hơn nhiều"