Trang nhà > A. KHÁI NIỆM CƠ BẢN > 3. LƯU TRỮ DỮ LIỆU > Dữ liệu và các thiết bị lưu trữ Dữ liệu và các thiết bị lưu trữ

Trang nhà > A. KHÁI NIỆM CƠ BẢN > 3. LƯU TRỮ DỮ LIỆU > Dữ liệu và các thiết bị lưu trữ
Dữ liệu và các thiết bị lưu trữ

DATA AND BACKUP DEVICES

Thứ Năm 3, Tháng Bảy 2008, BTV: NCC
DỮ LIỆU MÁY TÍNH

MS: Lưu trữ trên máy tính là cách lưu dữ liệu dưới dạng điện tử để máy tính có thể sử dụng. Bạn có thể đo được khối lượng dữ liệu lưu trong máy tính giống như việc bạn đo nước trong bình chứa, nhưng tất nhiên là đơn vị đo khác nhau. Dung lượng lưu trữ quyết định khối lượng dữ liệu có thể được lưu trên thiết bị lưu trữ.
1. CÁC ĐƠN VỊ ĐO DUNG LƯỢNG DỮ LIỆU

Một máy tính lưu nhiều loại dữ liệu và thông tin trong bộ nhớ của mình, cả số (0-9), chữ cái (A-Z) và ký hiệu và các ký tự khác (#, , ’, , ^). Máy tính dùng hệ nhị phân để tượng trưng cho những chữ này. Trong hệ nhị phân, chỉ dùng hai chữ số là 0 và 1. Số 0 và 1 trong hệ nhị phân được gọi là bit (chữ số nhị phân). Bit là đơn vị đo dung lượng lưu trữ nhỏ nhất. Một bộ tám bit được gọi là byte.

8 bit (b) = 1 byte (B)

1024 B = 1 kilobyte (KB)

1024 KB = 1 megabyte (MB)

1024 MB = 1 gigabyte (GB)

1024 GB = 1 terabyte (TB)
2. CÁC BỘ NHỚ DỮ LIỆU

Máy tính dùng hai loại bộ nhớ dữ liệu khác nhau: lưu trữ tạm thời và lưu trữ thường xuyên. Lưu trữ tạm thời được thực hiện tại Bộ Nhớ Truy Xuất Ngẫu Nhiên (RAM). Lưu trữ thường xuyên được thực hiện tại thiết bị lưu trữ Bộ Nhớ Chỉ Đọc (ROM).

a/ Lưu trữ tạm thời (RAM)

Bộ Nhớ Truy Xuất Ngẫu Nhiên (RAM) giữ dữ liệu và lệnh cần thiết để xử lý và làm việc với máy tính và chương trình phần mềm của bạn. RAM cũng lưu tạm thời dữ liệu đầu ra trước khi nó được chuyển đến thiết bị đầu ra thích hợp (chẳng hạn như máy in). Thường thì bạn có thể tăng tốc độ làm việc của chương trình bằng cách tăng số RAM trên máy tính của bạn.

RAM có thể thay đổi được. Điều này có nghĩa là nội dung trong bộ nhớ sẽ mất khi tắt máy tính. Do đó khu vực lưu trữ thường xuyên là để lưu dữ liệu và chương trình.

b/ Bộ nhớ thường xuyên (ROM)

Bộ Nhớ Chỉ Đọc (ROM) là khu vực lưu trữ thường xuyên để lưu dữ liệu và chương trình mà máy tính không cần ngay. ROM là loại bộ nhớ xử lý lưu trữ thường xuyên dữ liệu của bạn trên máy tính. Các chương trình phần mềm được lưu trên ROM cũng giống như các tệp mà bạn lưu. Thiết bị lưu trữ thường xuyên phổ biến nhất là ổ cứng trên máy tính của bạn.

Những điểm khác nhau giữa các bộ nhớ RAM và ROM được nêu tại Bảng 3.1:

Bộ Nhớ Truy Xuất Ngẫu Nhiên (RAM)


Bộ Nhớ Chỉ Đọc (ROM)

Khu vực lưu trữ để giữ tạm các chương trình và dữ liệu cho xử lý.


Khu vực lưu trữ dùng để giữ các lệnh cần thiết để điều hành máy tính. Các lệnh này được lưu trữ thường xuyên. Không thể xóa hoặc thay đổi chúng.

Dữ liệu sẽ mất vào thời điểm tắt nguồn.


Thông tin lưu trữ không bị mất ngay cả khi đã tắt máy.

Bảng 3.1: Điểm khác nhau giữa các bộ nhớ RAM và ROM
3. CÁC THIẾT BỊ LƯU TRỮ DỮ LIỆU

Giống như khi bạn cần một máy cát-sét để ghi và nghe băng nhạc, bạn cũng cần một thiết bị lưu trữ để ghi-đọc đĩa dữ liệu máy tính.

Các thiết bị lưu trữ thường được sử dụng gồm những loại sau:

- Ổ đĩa cứng

- Ổ đĩa mềm

- Ổ đĩa compact chỉ-đọc (CD-ROM) và ổ CD đọc-ghi (CD-RW)

- Ổ Đĩa Hình Số (DVD) và ổ DVD đọc-ghi (DVD-RAM)

a/ Ổ đĩa cứng

Ổ đĩa cứng (xem Hình 3.1) là thiết bị lưu ngoài rất đặc trưng trong hầu hết các máy PC. Ổ đĩa cứng được gắn với hộp máy chính từ bên trong nhưng có thể tháo ổ đĩa cứng ra khỏi máy tính. Dung lượng lưu trữ của ổ cứng khác nhau tùy vào dung lượng terabytes nhưng hầu hết các máy tính ở nhà đều có ổ cứng chứa được một vài gigabytes.

Hình 3.1: Một đĩa cứng trong ổ đĩa cứng

b/ Ổ đĩa mềm

Ổ đĩa mềm (xem Hình 3.2) là thiết bị lưu ngoài được dùng để đọc và ghi vào một đĩa mềm.

Hình 3.2: Ổ đĩa mềm

Đĩa mềm (xem Hình 3.3) là một thiết bị lưu ngoài để lưu khối lượng dữ liệu nhỏ. Dung lượng lưu trữ của một đĩa mềm thường là 1.44 MB. Một nhược điểm của đĩa mềm là nó dễ bị hỏng do nóng, bụi và từ trường. Chẳng hạn, một kẹp giấy từ đơn giản có thể phá hủy dữ liệu lưu trong đĩa mềm. Vì vậy, bạn nên lưu hồ sơ quan trọng và các dữ liệu quan trọng khác trên nhiều đĩa mềm hoặc một phương tiện khác, chẳng hạn như đĩa compact (được đề cập trong phần sau). Đĩa mềm cũng được gọi là floppy hoặc diskette.

Hình 3.3: Đĩa mềm

c/ Ổ Đĩa Compact Chỉ Đọc (CD-ROM)

Ổ Đĩa CD-ROM (xem Hình 3.4) là thiết bị lưu ngoài dùng để đọc đĩa CD-ROM. Dung lượng lưu trữ của hầu hết các đĩa CD-ROM vào khoảng 650 MB hoặc 700 MB, điều này lý giải tại sao các chương trình phần mềm lớn thường đi kèm với đĩa CD-ROM cài đặt. Ưu điểm của đĩa CD-ROM là dữ liệu được lưu ít bị hỏng hơn do không thể thay đổi được dữ liệu trên đĩa CD-ROM.

Hình 3.4: Ổ đĩa CD-ROM trong hộp máy chính

d/ Đĩa CD-RW và ổ CD-RW

Ổ CD đọc-ghi (xem Hình 3.5) là thiết bị lưu trữ có thể ghi dữ liệu trên đĩa CD-RW, một loại đĩa CD đặc biệt cho phép bạn xóa nội dung đã ghi và ghi lại dữ liệu vào. Ổ CD đọc-ghi có thể lưu được một lượng dữ liệu lớn trên CD-RW. Nó cũng có thể đọc đĩa CD-ROM. Hãy nhớ rằng CD-ROM và CD-RW là hai loại phương tiện khác nhau, chúng chỉ trông giống nhau mà thôi. Mọi người thường hay gọi chung là CD.

Hình 3.5: Ổ CD-RW

e/ Ổ DVD

Ổ DVD (xem Hình 3.6) là thiết bị lưu ngoài dùng để đọc đĩa DVD-ROM, mặc dù ổ DVD cũng đọc được CD. DVD-ROM cũng giống như CD-ROM, ngoại trừ việc nó chứa lượng dữ liệu lớn hơn (ít nhất là 4,7 GB). Do có dung lượng lớn, DVD thường được dùng để lưu các bài thuyết trình đa phương tiện và phim, nhạc để có thể kết hợp được âm thanh và đồ họa chất lượng cao.

Hình 3.6: Ổ DVD

f/ So sánh các loại thiết bị lưu trữ ngoài

Bảng 3.2 cho phép so sánh các loại thiết bị lưu trữ ngoài phổ biến như đĩa mềm, đĩa cứng, CD-ROM, và DVD.

Đĩa mềm


Đĩa cứng


CD-ROM


DVD

Còn gọi là diskette hoặc floppy



Còn gọi là ổ cứng


Còn gọi là đĩa compact


Còn gọi là đĩa Hình Số

Tháo ra được


Thường gắn bên trong hộp máy tính


Tháo ra được



Tháo ra được

Được làm bằng nhựa vinyl dẻo


Dễ bị hỏng do nóng, bụi và và từ trường.


Khó bị hỏng hơn vì được đóng hộp kín.


Đáng tin cậy vì dữ liệu không thể bị thay đổi nếu không có ổ CD-RW (chỉ với loại đĩa CD đọc-ghi lại được).

Đọc và ghi dữ liệu


Đọc và ghi dữ liệu


Chỉ đọc


Chỉ đọc (dữ liệu chỉ ghi 1 lần rồi không thể thay đổ)

Bảng 3.2. So sánh đĩa mềm, đĩa cứng, CD-ROM, và DVD

g/ Dung Lượng của Các Thiết Bị Lưu Trữ

Bảng 3.3 liệt kê dung lượng lưu trữ của các thiết bị phổ biến và sắp xếp chúng theo thứ tự lớn dần:

1. Đĩa mềm


2. CD-ROM


3. DVD


4. Đĩa cứng

Dung lượng lưu trữ 1.44 MB



Lưu được từ 650 MB đến 700 MB


Lưu được ít nhất là 4.7 GB dữ liệu


Lưu được 20 GB hoặc hơn

Bảng 3.3: Dung lượng của các thiết bị lưu trữ phổ biến
4. HIỆU SUẤT CỦA MÁY TÍNH

Hiệu suất của máy tính phụ thuộc chủ yếu vào có bao nhiêu RAM trên hệ thống và tốc độ xử lý các lệnh và dữ liệu.

a/ Tốc Độ của Bộ Vi Xử Lý

Bộ vi xử lý là bộ phận trong hộp máy chính thực hiện chính việc xử lý dữ liệu. Bộ vi xử lý có thể xử lý 8, 16, hoặc 32 bit dữ liệu một lúc. Bộ xử lý 8-bit chỉ có thể xử lý từng byte dữ liệu một lúc. Bộ xử lý 16-bit có thể xử lý 2 byte dữ liệu một lúc trong khi con chip 32-bit có thể xử lý 4 byte dữ liệu.

Nói chung, PC 16 bit sẽ chạy nhanh hơn hệ 8-bit và PC 32-bit sẽ nhanh hơn loại 8- và 16-bit. Việc truyền dữ liệu giữa bộ vi xử lý, bộ nhớ và thiết bị ngoại vi được thực hiện thông qua bus. Hầu hết các loại bộ xử lý hiện nay dùng bus 32-bit, nghĩa là 32 bit dữ liệu có thể được tải đi cùng một lúc. PC có bus 64-bit cũng có nhưng chưa phổ biến.

b/ Dung Lượng Lưu Trữ của RAM

Số RAM cần thiết tùy thuộc vào chương trình bạn chạy trên máy tính của mình. Hiệu suất hợp lý hiện nay thường cần tối thiểu là RAM 128 MB. Nếu bạn muốn chạy một số chương trình cùng một lúc với các tệp và văn bản lớn, bạn cần phải tăng số RAM. Tăng dung lượng lên 256 MB hoặc thậm chí 512 MB có thể tăng đáng kể hiệu suất máy của bạn. RAM trở nên ngày càng rẻ đột ngột trong thập niên vừa qua, do đó tăng số RAM trên máy tính thường là khoản đầu tư tiết kiệm để nâng cao hiệu suất của bạn.

c/ Tốc Độ Đồng Hồ

Tốc độ cơ bản mà máy tính vận hành được gọi là tốc độ đồng hồ. Tốc độ càng nhanh, bộ vi xử lý xử lý các lệnh và dữ liệu càng nhanh. Tốc độ đồng hồ được biểu thị theo megahertz (MHz) hoặc gigahertz (GHz).

d/ Hiệu Suất của Màn Hình

Độ phân giải màn hình là đặc điểm chủ yếu của màn hình máy tính và được nhắc đến với số điểm ảnh mà màn hình có thể hiển thị trên một diện tích nhất định. Để đọc được tài liệu dễ dàng hơn trên màn hình, thường thì bạn có thể điều chỉnh độ phân giải màn hình của bạn. Số điểm ảnh càng cao nghĩa là nhìn càng rõ hơn trên màn hình.

Một đặc điểm quan trọng nữa là tần số dọc, nó quy định số hình ảnh có thể được ghép với nhau trong một giây Tần số càng cao nghĩa là càng ít áp lực lên mắt con người. Nếu bạn muốn nhìn vào màn hình máy tính trong 45 phút hoặc hơn, hãy dùng tần số tối thiểu là 72 Hz.
5. BẢO TRÌ MÁY TÍNH

Một điều quan trọng là phải bảo trì máy tính để đảm bảo hiệu suất ổn định và độ bền của các bộ phận khác nhau.

a/ Các Biện Pháp An Toàn Chung

Nên làm:

- Giữ máy tính trong môi trường mát, khô và không bụi.

- Tắt máy tính và tắt màn hình, hộp máy chính và máy in trước khi tắt nguồn điện chính.

- Hãy đậy dàn máy lại vào cuối ngày.

- Dành một khoảng cách giữa máy và tường đủ để không khí lưu thông.

- Nối máy tính của bạn vào một nguồn lưu điện liên tục (UPS) nếu có thể. UPS gồm một pin có thể giữ được nguồn điện trong một thời gian nhất định sau khi mất điện. Khi bị mất điện, máy tính của bạn vẫn tiếp tục hoạt động một lúc. Trong thời gian đó, bạn có thể lưu các dữ liệu chưa lưu và tắt máy theo đúng cách. Nếu không có UPS, máy tính sẽ tắt đột ngột khi mất điện và những dữ liệu bạn chưa lưu sẽ bị mất.

Không nên làm:

- Không được để mọi người ăn uống gần máy tính. Nước đổ ra bàn phím là rắc rối phổ biến và thường dẫn đến hỏng hẳn bàn phím.

- Không để máy tính của bạn trực tiếp dưới ánh nắng để tránh hỏng do quá nóng.

- Không để nam châm gần máy tính. Đĩa mềm và ổ cứng là thiết bị lưu trữ từ và có thể bị mất dữ liệu.

b/ Bảo Trì Hộp Máy Chính

Bảo trì hộp máy chính thường xuyên là một thói quen tốt để đảm bảo độ bền và tránh những vấn đề hỏng hóc không nhất thiết.

Nên làm:

- Dùng ổ đĩa mềm, CD và DVD một cách nhẹ nhàng.

- Đóng ổ trước khi tắt máy tính. Để làm như vậy trên Windows XP, Nhấn Bắt đầu, và sau đó nhấn Tắt Máy.

Không nên làm:

- Không được đóng máy tính mà chưa đóng hết các hệ thống đang chạy.

- Không được cố mở màn hình và hộp máy chính và không được sờ vào các bộ phận bên trong. Có thể bạn sẽ gây nguy hiểm cho tính mạng!
c/ Bảo Trì Màn Hình

Màn hình máy tính rất nhạy với sóng điện tử từ các thiết bị khác như điện thoại di động và loa. Cần phải để ý bảo vệ màn hình của bạn khỏi những loại nhiễu đó.

Nên làm:

- Tắt màn hình khi không sử dụng để tiết kiệm điện.

- Để các thiết bị có phát ra sóng điện tử ra xa màn hình của bạn. Chúng có thể làm nhiễu màn hình.

Không nên làm:

- Đừng chạm tay cũng như các vật sắc vào màn hình. Nó có thể để lại vết tay, bụi bẩn hoặc làm hỏng.
d/ Bảo Trì Bàn Phím

Các phím trên bàn phím rất nhạy. Ấn mạnh hoặc bụi bẩn lên phím có thể gây hỏng mạch bên trong.

Nên làm:

- Vệ sinh bàn phím thường xuyên.

- Dùng máy hút bụi cầm tay nhỏ để hút bụi trên bàn phím.

Không nên làm:

- Đừng đập phím mạnh.

- Không ăn uống khi dùng bàn phím.
e/ Bảo Trì Chuột

Bi chuột bên trong chuột giúp chuột theo dõi di chuyển. Khi chuột đi qua bề mặt bẩn, bụi bẩn sẽ tụ lại vào bi và ba bánh xe. Nó ảnh hưởng đến độ chính xác mà con trỏ chuột đi theo chuyển động của người sử dụng. Thiết bị chuột và đệm chuột phải không được để bụi và bẩn.

Nên làm:

- Dùng đệm chuột.

- Nếu không có đệm chuột thì đặt chuột lên một mặt phẳng sạch.

Không nên làm:

- Đừng kéo dây cáp chuột.

- Đừng để chuột ở nơi có độ ẩm cao.

f/ Vệ sinh Chuột

Để tránh bụi tụ vào quanh bi chuột bạn phải vệ sinh chuột thường xuyên.

Vệ sinh chuột:

1. Tắt máy tính và tháo chuột ra.

2. Lau sạch bụi ở mặt dưới chuột.

3. Mở nắp dưới của chuột bằng cách xoay ngược chiều kim đồng hồ.

4. Cẩn thận lấy bi chuột ra.

5. Dùng khăn hoặc giấy mềm lau sạch bụi bám trên bi.

6. Cẩn thận nhặt bỏ các hạt và bụi bán trên bánh xe quay trong chuột.

7. Đặt bi chuột lại vào chỗ cũ.

8. Đóng nắp lại bằng cách vặn theo chiều kim đồng hồ để khóa lại.

9. Cắm chuột lại và bật máy tính lên.
KIỂM TRA

- Bạn muốn lưu báo cáo lại trong một ổ lưu dời. Dữ liệu phải được giữ trong vài năm. Bạn nên chọn cách nào?

1. Đĩa cứng

2. Đĩa mềm

3. CD-ROM

- Valentina đang làm một bài thuyết trình trực tuyến trên máy tính của mình. Những gì cô đánh vào đều được lưu tạm thời.

1. trong RAM.

2. trong RAM.

3. trên ổ cứng.

- Xét 2 câu sau:

Câu A: Bus được dùng để truyền dữ liệu giữa bộ vi xử lý, bộ nhớ và thiết bị ngoại.

Câu B: Bản rộng của bus quyết định số bit dữ liệu có thể được truyền giữa bộ vi xử lý, bộ nhớ và thiết bị ngoại.

Vậy có phải:

1. Cả hai câu trên đều đúng.

2. Câu A đúng và câu B sai.

3. Câu A sai và câu B đúng.

- Loại đĩa nào sau đây thường được gắn vào bên trong hộp máy chính?

1. Đĩa mềm

2. Đĩa compact

3. Đĩa cứng
THUẬT NGỮ

- Bit là đơn vị đo dung lượng lưu trữ nhỏ nhất.

- Bus là thiết bị phần cứng để truyền dữ liệu giữa bộ vi xử lý, RAM và thiết bị ngoại vi.

- Một byte là một bộ tám bit.

- CD-ROM là để chỉ đĩa compact không ghi đè lên được.

- Ổ Đĩa CD-ROM là thiết bị lưu ngoài dùng để đọc đĩa CD-ROM.

- Ổ CD đọc-ghi là thiết bị lưu dùng để ghi dữ liệu vào đĩa CD-RW.

- Tốc độ đồng hồ là tốc độ cơ bản mà máy tính vận hành.

- Ổ là thiết bị lưu dùng để ghi và đọc từ một phương tiện lưu trữ.

- Ổ đĩa DVD là thiết bị lưu ngoài dùng để đọc đĩa DVD-ROM.

- Bộ Nhớ Ngoài để chỉ khu vực lưu trữ thường xuyên cần thiết để lưu dữ liệu và chương trình mà máy tính không cần ngay.

- Đĩa mềm là một thiết bị lưu ngoài để lưu khối lượng dữ liệu nhỏ.

- Ổ đĩa mềm là thiết bị lưu ngoài được dùng để đọc và ghi vào một đĩa mềm.

- Ổ đĩa cứng là thiết bị lưu ngoài được gắn vào hộp máy chính từ bên trong. Có thể thấy ổ đĩa cứng ở hầu hết PC nào.

- Bộ vi xử lý là bộ phận trong hộp máy chính thực hiện chính việc xử lý dữ liệu.

- Bộ nhớ sơ cấp để chỉ bộ nhớ trong, hoặc bộ nhớ chính của máy tính. Nó chứa dữ liệu và các lệnh để xử lý. Nó cũng lưu tạm thời dữ liệu đầu ra trước khi nó được chuyển đến thiết bị đầu ra thích hợp.

- RAM, Bộ Nhớ Truy Cập Ngẫu Nhiên là để chỉ khu vực bộ nhớ dùng để giữ tạm các chương trình và dữ liệu cho xử lý.

- ROM, Bộ Nhớ Chỉ Đọc là để chỉ khu vực bộ nhớ dùng để giữ các lệnh cần cho khởi động máy. Không thể xóa hoặc thay đổi các lệnh này.

- Độ phân giải màn hình là nói đến số điểm ảnh mà màn hình có thể hiển thị trên một diện tích nhất định.